| მთავარი » ფაილები » ზრდა-განვითარება |
რატომ არ გვიჯერებენ ბავშვები?
| 04.06.2008, 18:17 | |
პატარები, პრინციპში, უჯერებენ მშობლებს, მაგრამ სამი წლის ასაკში, ზოგს კი უფრო ადრე, ეწყებათ ე.წ. “სამ წლიანთა კრიზისი”. ბავშვი იწყებს საკუთარი თავის წარმოჩენას, როგორც პიროვნება. იცავს თავის უფლებებს, გვკარნახობს თავის პირობებს, და ამას აკეთებს მისთვის ჯერჯერობით ერთადერთი ხელმისაწვდომი და გასაგები გზით – ბავშვური ჟინიანობითა და ურჩობით. ასეთი საქციელი, როგორც არ უნდა აღიზიანებდეს დედას და მამას, და რამდენ უსიამოვნებასაც არ უნდა აყენებდეს მათ, ითვლება აბსოლუტურად ნორმალურად და ბუნებრივად. ამიტომ, აზრი არ აქვს მოუწოდოთ მას გონიერებისა და სინდისიერებისაკენ, ხოლო რაიმე სახის მკაცრი ზომების მიღება საზიანოც კია. მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ ყველაფერი შევუსრულოთ პატარა დიქტატორს და ყველაფერზე თავი ვუქნიოთ. ყველაზე გავრცელებული მეთოდი “ბრძოლაში თავისუფლებისათვის” ამ ასაკის პატარებისათვის არის გაჯიუტებული წინააღმდეგობის გაწევა იმის მიმართ, რასაც ეუბნებიან და იმის კეთება, რაც თვითონ სურთ. როგორც უკვე ვთქვით, მათი დასჯა არ ღირს – უნდა ვიპოვოთ საშუალება ამ სიტუაციიდან გამოსასვლელად, უფრო ზუსტად - მათ გასაცურებლად: “არ ჩავიცმევ!” - “კარგი, არ ჩაიცვა, მაგრამ მოდი გადავწყვიტოთ, ჯერ რას ჩაიცმევ, მარცხენა წინდას თუ მარჯვენას?”. “არ მინდა სეირნობა!” - “კარგი, ოღონდ ჯერ გადავწყვიტოთ სად წავიდეთ სასეირნოდ - ტყეში თუ პარკში?”. ამ ასაკის ბავშვის ყურადღების გადატანა, გადართვა, ძალიან ადვილია - უნდა მივაწოდოთ მას ე.წ. სატყუარა. ბავშვს აუცილებლად გაიტაცებს ახალი იდეა და დაავიწყდება ის, რისთვისაც ასე ჯიუტად ძალაობდა წუთის წინ. შეიძლება გამოვიყენოთ უფრო კარდინალური საშუალება – დავეთანხმოთ მას. კარგი, არ გააკეთო! და წუთის შემდეგ, ბავშვი, თავისი ლოგიკიდან გამომდინარე გააკეთებს ყველაფერს უკუღმა, დაიწყებს სათამაშოების ჩალაგებას, ჩაცმას, გაემზადება სასეირნოდ წასასვლელად. მაგრამ ბავშვი იზრდება და სიტუაციაც იცვლება. მან უკვე ბევრი რამ იცის და შეუძლია, მაგრამ ყოველთვის კარგად არ ესმის, რაში უნდა გამოიყენოს ეს ცოდნა. ამიტომ ბევრ შეცდომას უშვებს, რის გამოც ხშირად ისჯება. ჩვენი უპირველესი მოვალეობაა - დავეხმაროთ ბავშვს ცხოვრებისეული სირთულეების დაძლევაში, ადამიანთა ურთიერთობის ხელოვნების შეცნობაში, ერთი სიტყვით, ვასწავლოთ რა არის კარგი და რა არის ცუდი. ყველაფერ ამის ახსნით, თქვენ საგრძნობლად გაუადვილებთ ცხოვრებას თქვენს შვილს, რომელიც თავს უფრო მშვიდად და თავდაჯერებულად იგრძნობს, და საკუთარ თავსაც, სასურველი მიზნის მიღწევით – ნაკლებად დასაჯოთ თქვენი პირმშო. უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია ბავშვს დაუწესოთ ზუსტი და გასაგები საზღვრები მისი უფლებებისა. მას შემდეგ, რაც “შეიძლება” და “არ შეიძლება” ზუსტად იქნება ახსნილი და განმარტებული ბავშვისათვის, ისინი უსიტყვოდ უნდა სრულდებოდნენ როგორც ბავშვის, ასევე მშობლების მხრიდან ყველგან და ყოველთვის. აკრძალვა არ უნდა იყოს ძალიან ბევრი, მაგრამ უნდა იყოს ნათელი და გასაგები. აუცილებელია ლოგიკურობის დაცვა: რაც არ შეიძლება, არ შეიძლება. სიტუაცია, როცა დღეს ამ საქციელის გამო გაკიცხეს, ხოლო ხვალ სხვადასხვა ვითარების, ან სულაც მშობლების კარგ ხასიათზე ყოფნის გამო ანალოგიურ სიტუაციაში ლოიალურად მოექცნენ, დაუშვებელია. არ დაგავიწყდეთ, რომ ბავშვებს შესანიშნავად აქვთ განვითარებული ინტუიცია. საკუთარ მშობლებს ისინი შესანიშნავად იცნობენ და შეუძლიათ გამოიყენონ მათი ნებისმიერი სისუსტე: გულს უწყალებენ ცრემლებით და თხოვნებით, იყენებენ მათ კარგ განწყობას ან ერთი მშობლის გვერდის ავლით მიმართავენ მეორეს, უფრო დამთმობს. ბავშვის მიმართ მოთხოვნებში აუცილებელია ყველა ოჯახის წევრის ერთსულოვნება, რომ ისე არ გამოვიდეს, როგორც ხშირად ხდება: დაბრუნდა ბავშვი ბებიისაგან და უმართავი გახდა. ადამიანურად ეს გასაგებია: ბებია შვილიშვილს იშვიათად ხედავს და რაღაც-რაღაც აღმზრდელობითი მომენტები მეორე პლანზე გადადის, გზას უთმობს უსაზღვრო სიყვარულს ბავშვის მიმართ. მაგრამ საბოლოო ჯამში ბებიის დიდი სიყვარული შესაძლოა ბავშვისათვის დიდ სტრესში გადაიზარდოს: სახლში ის იწყებს მშობლებთან კონფლიქტს, მას ეჩხუბებიან და სჯიან. თქვენს სიტყვებს ქარს ნუ გაატანთ. თუ მაგალითად, დაპირდით სათამაშოების გადაყრას იმის გამო, რომ თქვენი პირმშო უარს ამბობს მათ შენახვაზე, მაშ, ნება იბოძეთ და შეასრულეთ თქვენი დანაპირები. წინააღმდეგ შემთხვევაში თქვენი სიტყვები მისთვის ცარიელ ბგერებად იქცევა. ის მალე მიხვდება, რომ აშინებთ, და ყველაფერი ძველებურად დარჩება. დაპირებები უნდა შეასრულოთ ზედმიწევნით ზუსტად. ეშმაკობაზე წასვლას – დამალოთ სათამაშოები, ხოლო შემდეგ გამოაჩინოთ – აზრი არ აქვს. ბავშვი აუცილებლად შეამჩნევს თქვენს ხრიკს და დაიწყებს თქვენი სისუსტის გამოყენებას. ახსნა განმარტების მიცემის დროს ნუ შეჩერდებით შუა გზაში. ძირითადად ჩვენ გვყოფნის დრო და მოთმინება ვუთხრათ ბავშვს: “არ შეიძლება”, “ეს არ გააკეთო”. მაგრამ ხშირად არ ვუხსნით რატომ არ შეიძლება, რატომ არ უნდა გააკეთოს. აუცილებლად აუხსენით ბავშვს აკრძალვის მიზეზი, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მას ყოველთვის შეიძლება გაუჩნდეს სურვილი დამოუკიდებლად შეამოწმოს, რატომ არ შეიძლება და რა იქნება თუ ამას მაინც გააკეთებს. საერთოდ, აკრძალვის მიზანი ბავშვის შესაძლებლობების შეზღუდვა კი არ არის, არამედ მისი სწავლება, მისი წარმოდგენების გაფართოებაა გარე სამყაროზე. | |
| ნანახია: 2081 | რამოტვირთვები: 0 | კომენტარი: 3 | რეიტინგი: 4.7/3 | |
| სულ კომენტარები: 2 | |||||
| |||||
